Het antwoord op deze vraag, is grotendeels afhankelijk van wat je verstaat onder het woord ‘manipulatie’. En is meer filosofisch dan wetenschappelijk.
Als je manipulatie ziet als het meer duistere, onvriendelijke broertje of zusje van beïnvloeding, dan is zeker niet alle marketing manipulatief.
Zie je elke vorm van beïnvloeden als manipulatie, ongeacht de vorm of insteek? Vanuit dat perspectief is alle marketing manipulatie(f).
Als we de betekenis opzoeken via Van Dale, zien we het volgende:
En hoewel ik zonder meer bevooroordeeld ben…
Zit er voor mij persoonlijk een gigantisch verschil tussen:
“Hoe presenteren we dit zo aantrekkelijk mogelijk voor de juiste mensen?”
Of…
“Hoe dwingen we zoveel mogelijk verkopen af?”
Manipulatie stuurt mensen in een richting die ze zelf niet zouden kiezen.
Als mensen betalen we voor producten en diensten omdat we verwachten ze ons helpen een bepaald doel te bereiken.
En hoewel marketing soms een slechte naam krijgt, werkt ECHTE marketing meer als een spiegel dan als manipulatie.
Echte marketing herinnert ons simpelweg aan een doel dat we al hebben. Het reflecteert een verandering die we al willen maken terug naar ons. Het draait om inspiratie in plaats van manipulatie.
Een simpel voorbeeld..
Wanneer ik zeg dat je waarschijnlijk meer klanten wil verleiden van je te kopen, vertel ik je niets nieuws. Het is iets wat je al wilde voordat je hier terechtkwam. Het enige wat ik doe, is je eraan herinneren.
In de basis, is dat hoe alle ethische marketing werkt. Het speelt in op een probleem of wens (een doel) dat we al —bewust of onbewust— hebben.
Onze aandacht is namelijk doelgericht. Alleen wanneer iets relevant is, letten we op.
Kijk maar eens naar hoeveel marketing en reclame boodschappen je dagelijks ‘ziet’ zonder dat je ook maar een klein beetje behoefte voelt om er iets mee te doen.
Je negeert bijna alles.
Marketing slim ingezet, is een ontzettend krachtig middel.
Maar het is geen wondermiddel dat mensen dingen kan aansmeren waar ze totaal geen behoefte aan hebben. Als dat was hoe het werkt, zouden we onszelf niet kunnen beheersen en continu ALLES kopen.
Natuurlijk zijn er zat voorbeelden van overdreven en misleidende beloftes te bedenken. Bedrijven die inspelen op een behoefte, zonder dat ze de intentie hebben deze waar te maken..
Dat, uiteraard, is manipulatie.
Maar laten we dat vooral geen “slimme marketing” noemen, maar gewoon wat het is; oplichterij.
Het verschil tussen marketing en manipulatie is dat manipulatie je iets laat kopen of doen waar je later spijt van krijgt, terwijl marketing je iets laat kopen waarvan je blij bent dat je het hebt gekocht.
“Nu zoveel mogelijk verkopen” of “blije, terugkerende klanten die graag vol lof over je opscheppen en je aanbevelen bij hun vrienden” – vereisen twee totaal verschillende aanpakken.
Voor de een is manipulatie een middel, voor de ander zelfmoord.
